Na een rondje mijmeren over de uitdrukking ‘balen als een stekker’, even een nieuwe gezegswijze onder de loupe nemen. Vandaag doen we “zo zot als een achterdeur.” Vreemde spreuk, vooral gezien mijn achterdeur behoorlijk saai is. Naar de etymologie-mobiel!
Het woord deur in deze uitdrukking is een oud woord voor nar of zot. Dus eigenlijk zeg je zo zot als een zot. Logica wins! Deur is verwant met duizelen, en bijvoorbeeld ook met het Engelse dizzy en het Duitse der Tor (‘de dwaas’). Weinig te maken met het object dat ruimtes van elkaar afsluit dus. Je kan trouwens ook zo dronken zijn als een deur!
Dat deur in zo gek als en deur ‘dwaas’ betekent, is allang niet meer bekend. Doordat men uitging van de bekende deur, konden uitgebreide versies ontstaan als zo gek als een looien deur, zo gek als een klapdeur, zo gek als een wc-deur, zo gek als een voordeur en zo gek als een achterdeur.
De eigen uitleg
Saaaaaaaai! Die uitleg kan beter. Volgens mij is er een hele andere verklaring. De uitspraak komt van de daklozen, algemeen gekend om hun grote invloed op de Nederlandse taal. En daklozen slapen in dozen. Ooit al een doos met een achterdeur gezien? Nee natuurlijk niet, want voor-en achterkant definiëren bij een doos is een pak moeilijker. Ook naar functionaliteit toe niet meteen een handig iets. Integendeel. De dakloze kan gewoon rechtstaan in zijn doos en het ding 180 graden draaien. Vandaar zij zeggen “dat is gek, bijna even gek als een achterdeur hebben.” En dat werd dan later “zo zot als een achterdeur.”
Graag gedaan!
Sleutelgatloeren 